Bireylerin Yeme-İçme Tercihlerini Etkileyen Faktörler: Bir Model Önerisi
Özet
Bu araştırmanın amacı lezzet algısını etkileyen çeşitli faktörlerin neler olduğunu belirlemek ve bu kapsamda bir model oluşturmaktır. Bu çalışmada nörogastronomi kavramına değinilmiş, yeme-içme davranışını etkileyen faktörlerin yalnızca duyularla sınırlandırılamayacağı saptanmıştır. Nörogastronomi ile ilgili araştırmalar hem kronolojik açıdan hem de yiyecek tercihlerinin farklı boyutları ele alınarak incelenmiş, değerlendirilmiş ve insanların yiyecek ve içecekle ilgili tercihlerinin nörogastronomi açısından bir model doğrultusunda sınıflandırılmasının faydalı olacağı görüşü ortaya konmuştur. Bireylerin yiyecek-içecek seçimlerine etki eden faktörler literatür taraması yapılarak belirlenmiş, kategorize edilmiş ve bir model oluşturma doğrultusunda analiz edilmiştir.
Referanslar
KAYNAKÇA
Akbaba, A. ve Çetinkaya, N. (2018). ‘Gastronomi ve Yiyecek Tarihi’ kitabı, Nörogastronomi Bölümü (12.05.2021).
Akkuş Karkın, Gülşah & Akkuş, Ülkü, “Müziğin Tüketim Davranışı Üzerine Etkileri”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı: 32, Ocak- Haziran 2009, ss.303-317.
Aksu, H. (2018). “Antik Çağ’da Mutfak Kültürü”, Gıda ve Beslenme Kültürü Notları.
Akşit Aşık, N. (2019). “X ve Z Kuşağı Tüketicilerin Yiyecek Tercihlerini Etkileyen Faktörler”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7 (4), 2599-2611.
Areni, Charles, S., Kim, David, (1993) "The Influence of Background Music on Shopping Behavior: Classical Versus Top-Forty Music in a Wine Store", in NA - Advances in Consumer Research Volume 20, eds. Leigh McAlister and Michael L. Rothschild, Provo, UT : Association for Consumer Research, Pages: 336-340.
Arıkan, A. D., Ekincek, S., (2016). Yemeklerin Görsel Sunumu. Bir İletişim Biçimi Olarak Gastronomi. Detay Yayıncılık: Ankara.
Badem, E. ve Öztel, A., (2018). Restoran Seçiminde Tüketiciyi Etkileyen Faktörlerin DEMATEL Yöntemiyle Değerlendirilmesi: Bir Uygulama. Yönetim, Ekonomi, Edebiyat, İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 3(1), 70-89.
Baldan, O. “Antik Sümer Medeniyetinden 21. Yy. Şanlıurfa’sına Mezopotamya’da Müziğin Kökleri”, İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi Volume/Cilt: 5 No/Sayı: 2 (2019) 58-65.
Barham, P., Skibsted, L.H., Bredie, W.L.P., Frost, M.B., Moller, P., Risbo, J., Snitkjaer, P. ve Montensen, L.M. (2010), ‘Moleculer gastronomy: A new scientific discipline’, Chemical Reviews, 110, 2313-2365.
Baştürk, H. (2019). “Marinalarda Faaliyet Gösteren Yiyecek-İçecek İşletmelerinde Tüketici Tercihlerini Etkileyen Faktörlerin Tespitine Yönelik Bir Araştırma” Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gastronomi ve Mutfak Sanatları ABD, Yüksek Lisans Tezi.
Batman, O., Sarıışık, M., Gökçe, C. A., (2015). Öğrencilerin Beslenme Alışkanlıklarına Dair Kısıtlar Nelerdir? Yükseköğrenim Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes, Kazan, Rusya, 257-265.
Behremen, C., (2015). Yiyecek ve İçecek İşletmelerinin Nöropazarlama Faaliyetlerinde Duyusal Algıların Etkisi: Psikonörobiyokimya Perspektifi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Bekar, Erdin & Bekar, Aydan, “Fine-Dining Restoran İşletmelerinde Canlı Müzik: Müşteriler ve İşletmeler Açısından Değerlendirilmesi”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2020, 8 (2), 1396-1412.
Bilir, Z., Avcı, E., (2020). “Gastronomide Yeni Bir Pazarlama Alanı: Nörogastronomi”, Turizm ve Seyahat Gazetesi. https://bit.ly/3JwLAT5. Erişim Tarihi: 02.01.2022
Boyacı, D. (2019). Duyuların Lezzet Algısı ve Satın Alma Niyetine Etkisi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
Boyalı, A. (2019). Açıl Sofra Açıl! Değişen Şölen Alışkanlıkları Üzerine. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (4), 9-34.
Boztepe, B. S. (2004). “Eski Atina Yaşantısında Bir Gün”, Kitap Tanıtımı, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/ 2004 s. 215-218.
Böyükyılmaz, S., Yaman, M., (2018). Mutfak Sanatlarında Gösterge Biliminin Tabak Sunumlarına Yansımaları. Uluslararası Turizm İşletme Ekonomi Dergisi, 2(2), 253-259.
Caldwell, Clare & Hibbert, Sally, A., “The Influence of Music Tempo and Musical Preference on Restaurant Patrons’ Behavior”, Psychology & Marketing, Vol. 19(11): 895–917 (November 2002).
Canoğlu, M. Ballı, E. (2018). “Tüketicilerin Kebap Restoranı Tercihlerini Etkileyen Faktörler-Adana Örneği”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, 2018 ISSN: 1309 -8039 (Online).
Cullen, P., (1994). Time, Tastes and Technology: The Economic Evolution of Eating out. British Food Journal, Vol. 96 Iss 10 pp. 4 – 9.
Çakıcı, A. C., İflazoğlu, N. (2019). Kalabalık Restoran Algısının Davranışsal Niyetlere Etkisi. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(4), 488-497.
Çamlıca, Ç., (2020). Turistlerin Yiyeceklerin Kalitesine İlişkin Algılarının Tatmine ve Tatminin Davranışsal Niyete Etkisi: Nevşehir Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir.
Çubuk, F. (2012). Pazarlamada uygulamaya yönelik yeni bir yaklaşım: Nöropazarlama. https://hdl.handle.net/20.500.12469/2032
Değişgel, S., Özdoğan, O. N., (2021). “Gastronomik Irkçılık”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2021, 9 (2), 1009-1029.
Demircioğlu, E, Ever, D. (2021). Nörobilimin muhasebeye etkisi: Nöromuhasebe. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (2), 612-623. DOI: 10.25287/ohuiibf.756086
Diken, B., Girgin, G. K., (2018). “Turistlerin Gıda Karar Sürecinde Etkili Olan Faktörlerin Belirlenmesi” Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, 21 (40), 551-581.
Durmaz, Y., Bahar, R. O., Kurtlar, M., (2011). Kişisel Faktörlerin Tüketici Satın Alma Davranışlarına Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 114-133.
Durmaz, Y. Düzgün, M. ve Sürme, M. (2019). “Genç Tüketicilerin Yiyecek ve İçecek Tercihlerini Etkileyen Faktörler ve Gaziantep Merkezinde Bir Araştırma”, Vol:2, Issue:5; pp: 172-184.
Ergen, M. Ve Ülman, Y.I. (2012). Nörobilim, Nöroteknoloji, Yalan Tespiti ve Etik. http://hdl.handle.net/11443/245
Garber, J. L. L., Hyatt, E.M., Starr, J. R. G. (2000). The Effects Of Food Color İn Perceived Flavor. Journal Of Marketing Theory And Pratice, 59-72.
Gezer, H. (2012). “Mekânı Kavrama Sürecinde Algılama Bileşenleri”. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 1-10.
Girgin, G., K. Karakaş, B. (2017). “Türklerin Gıda Tercihlerinde Etkili Olan Motivasyonların Belirlenmesi”, Balıkesir University The Journal of Social Sciences Institute, Volume: 20- Issue: 38, December 2017.
Gustafsson, I. B. (2004). “Culinary arts and meal science – a new scientific research discipline”, Blackwell Publishing Ltd., Food Service Technology, 4, pp. 9–20.
Güngör, E. Ö., (2014). Üniversite Öğrencilerinde Porsiyon Algısı ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ha, J., & Jang, S.C. (Shawn) (2010). Effects of service quality and food quality: the moderating role of atmospherics in an ethnic restaurant segment. International Journal of Hospitality Management, 29, 520–529.
Hebden L., Chan H.N., Louie J.C.Y., Rangan A. & Allman-Farinelli M. (2015). You are what you choose tho eat: factors influencing young adults’food selection behavior. J Hum Nutr Diet. 28, 401-408.
Hulten, B., Broweus N. ve Van Dijk, M. (2009). Sensory Marketing. New York: Palgrave Macmillan.
Işık, M. (2010). ‘Lezzet Nedir, Gurme Kimdir?’ https://www.xing.com/communities/posts/lezzet-nedir-gurme-kimdir-1005284403 (12.05.2021).
Jacob, Ce´line, “Styles of Background music and consumption in a bar: An empirical evaluation”, (2006). Center of Research of Economics and Management (CREM), UMR-CNRS 6211, Universite´ de Rennes 1, Rennes, France.
Kabaran, S. Mercanlıgil, S. M., (2013). “Adolesan Dönem Besin Seçimlerini Hangi Faktörler Etkiliyor?”, Güncel Pediatri Dergisi 2013; 11: 121-7.
Kadıoğlu, M., Ergün, A., (2015). Üniversite Öğrencilerinin Yeme Tutumu, Öz-Etkililik ve Etkileyen Faktörler. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(2), 96-104.
Kanpak, K. (2009). ‘Tat nedir, Lezzet Nedir, Gurme Kimdir?’ http://blog.milliyet.com.tr/tatnedir--lezzet-nedir--gurme-kimdir-/Blog/?BlogNo=219313 (12.05.2021).
Kantono, Kevin & Hamid, Nazimah vd., “The effect of music on gelato perception in different eating contexts” Food Research International 113 (2018) 43–56.
Kanwal, K. J. (2016). Brain tricks to make food taste sweeter: How to transform taste perception and why it matters.
Karadeniz, F. (2000), ‘Lezzet algılama mekanizması’, Gıda, 25 (5): 317-324.
Karakuş, S. Ş., (2013). Tat Algılamayı Etkileyen Faktörler. Journal Of Tourism And Gastronomy Studies, 4(1), 26-34.
Karaman, E. E., Çetinkaya, N., (2020). Gıda Tercihinde Duyuların Rolü: Tat Duyusunun Tat Testi ile Demografik Özelliklere Göre Farklılığının Tespiti. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (2), 883-898.
Karapetsa, Aikaterini Α., Karapetsas, Argyris V. Vd., “The Role of Music on Eating Behavior”, ENCEPHALOS 52, 59-63 2015.
Kefeli, E., Sabancı, M., Canpolat, Ö., Kızıldemir, Ö., (2019). Sanat ve Estetiğin Gastronomideki Yeri. VIth International Gastronomy Tourism Studies Congress, 19-21 September 2019, Nevşehir.
Keskin, E., Örgün, E., Akbulut, B. A, “Gastronomi Kavramının Kelime İlişkilendirme Testi Aracılığıyla Analizi”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies 5/3 (2017) 255-267.
Kılıçlar, A., Şahin, A., Sarıkaya, G. S. & Bozkurt, İ. (2018)., “Kişilik Tiplerinin Gıda Tercihlerine Etkisi”, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4), 779-811.
Koştu, M., (2019). Erken Orta Çağ Avrupa’sında Ünlü Ziyafetler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik.
Kurgun, H. (2017). ‘Gastronomi Trendleri’ kitabı, Nörogastronomi Bölümü (12.05.2021).
Lau, D., Krondl, M., & Coleman, P. (1984). Psychological factors affecting food selection. In Nutrition and behavior (pp. 397-415). Springer, Boston, MA.
Lindeman, M. Väänänen, M. (2000). “Measurement of ethical food choice motives”, Appetite (2000) 34, 55-59.
Liu, Y., ve Jang, S. (2009). “The effects of dining atmospherics: an extended mehrabian–russell model”. International Journal of Hospitality Management, 28 (4):494–503.
Marashi, İ. A. (2019). Gastronomic racism' and the Christchurch massacre. TRTWORLD: https://www.trtworld.com/opinion/gastronomic-racism-and-the-christchurch-massacre-25215
Marshall, D. (1993). “Appropriate meal occasions: understanding conventions and exploring situational influences on food choice”, The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research, 3:3, 279-301.
Mazlum, Ö. (2011). Rengin Kültürel Çağrışımları, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 125-138.
Mil, B., (2012). Alan Algısının Turistlerin Yemek Deneyimi Memnuniyetine Etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Milliman, Ronald, E., The Influence of Background Music on the Behavior of Restaurant Patrons”, Journal of Consumer Research, Vol. 13, No. 2 (Sep., 1986), pp. 286-289. The University of Chicago Press.
Narine, T. Badrie, N. (2007) “Influential Factors Affecting Food Choices of Consumers When Eating Outside the Household in Trinidad, West Indies”, Journal of Food Products Marketing, 13:1, 19-29.
Neville, T. (2011). Shepherd, Gordon M.: Neurogastronomy: how the brain creates flavor and why ıt matters. Library Journal, (19), 94.
Nişancı, Z. N., Özdoğan, Y. ve Bölüktepe, F., E. (2018). “Dışarıda Yemek Yeme Davranışının Nedenlerini Belirlemeye Yönelik İzmir İlinde Bir Araştırma”, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2018; 1(1):60-71 60.
North, Adrian, C., Hargreaves, David, J., “The Effect of Music on Atmosphere and Purchase Intentions in a Cafeteria”, Journal of Applied Social Psychology, 1998, 28, 24, pp. 2254-2273.
North, Adrian, C., Shilcock, Amber, Hargreaves, David, J., “The Effect of Musical Style on Restaurant Customers’ Spending” Environment and Behavior, Vol. 35 No. 5, September (2003) 712-718.
Oğuzalp, A., (2020). Üniversite Öğrencilerinin Restoran Tercihini Etkileyen Faktörler: Konya Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, KTO Karatay Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
O'Mahony, B. Hall, J. (2007). “An Exploratory Analysis of the Factors That Influence Food Choice Among Young Women”, International Journal of Hospitality & Tourism Administration, 8:2, 51-72.
O'Mahony, B. Hall, J. (2007). “The Influence of Perceived Body Image, Vanity and Personal Values on Food Consumption and Related Behaviour” Journal of Hospitality and Tourism Management, Volume 14 Number 1 April 2007 pp. 57–69.
Özdemir, B., (2010). Dışarıda Yemek Yeme Olgusu: Kuramsal Bir Model Önerisi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2), 218-232.
Özkan, B. (2017). Bilinç-kimlik etkileşiminin nörofelsefe açısından temellendirilmesi. https://hdl.handle.net/20.500.12415/3669
Özkan, N. ve Bilici, S. (2018) “Yeme Davranışında Yeni Yaklaşımlar: Sezgisel Yeme ve Yeme Farkındalığı”, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi:3(2): 16-24.
Öztürk, E., Tekeli, S., (2021)., “Tüketicilerin Besin Seçim Güdüsü: Y ve Z Kuşaklarının Karşılaştırılması”, Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 1, Ocak 2021, ss. 147-182.
Pandell, L. (2017). Neuroscience comes to dinner: How brain tweaks could change our diet. https://grist.org/food/neuroscience-comes-to-dinner-how-brain-tweaks-couldchange-our-diet/
Park, C. (2004), Efficient or enjoyable? Consumer values of eating-out and fast food restaurant consumption in Korea. Hospitality Management 23, 87–94.
Prescotta, J. Young, O. O’Neill, L. Yauc, N.J.N. Stevens, R. (2002). “Motives for food choice: a comparison of consumers from Japan, Taiwan, Malaysia and New Zealand”, Food Quality and Preference 13 (2002) 489–495.
Pollock, S. (2012). Towards an Archaeology of Commensal Spaces. An Introduction. Journal for Ancient Studies Special Volume 2 (1-20).
Ree, M., Riediger, N., Moghadasian, MH., (2008). “Factors affecting food selection in Canadian population” European Journal of Clinical Nutrition (2008) 62, 1255–1262
Riley, M. (1994). Marketing Eating Out: The Influence of Social Culture and Innovation, British Food Journal, 96(10): 15–18.
Roballey, Thomas & McGreevy, Colleen, “The Effect of Music on A Eating Behavior” Bulletin of the Psychonomic Society (1985), 23 (3), 221-222.
Serin, Y., Şanlıer, N., (2018). Duygusal Yeme, Besin Alımını Etkileyen Faktörler ve Temel Hemşirelik Yaklaşımları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(2), 135-146.
Shepherd, G.M. (2012), Neurogastronomy How the Brain Creates Flavor and Why It Matters, New York: Columbia University Press.
Soyhan, M. (2017). Heyecan verici bir başlık: Nöroetik ve Zihin Beden Problemi. http://www.estudamdergi.org/index.php/etik/article/view/30
Spence, C. (2012) “Auditory contributions to flavour perception and feeding behaviour”, Physiology & Behavior 107 505–515.
Spence, C. (2015). ‘Multisensory Flavor Perception’, Cell, 161, 24-35.
Steptoe, A. Pollard, T. M. ve Wardle, J., (1995). “Development of a Measure of the Motives Underlying the Selection of Food: the Food Choice Questionnaire”, Appetite, 1995, 25, 267–284.
Stroebele, Nanette & De Castro, John, M., “Listening to music while eating is related to increases in people’s food intake and meal duration”, Appetite 47 (2006) 285–289.
Şahin, E. (2020). Gastronomide Güncel Bir Yaklaşım- Nörogastronomi. https://jotags.org/2020/vol8_specialissue4_article12.pdf.
Tilekli, M., M. “Dışarıda Yemek Yeme Olgusu”, 19 Mayıs Üniversitesi, Beslenme ve Diyetetik Anabilim Dalı, Yiyecek İçecek Hizmetleri Yönetimi Ders Notları.
Tse, A.C.B., Sin, L., ve Yim, F.H. (2002). How a crowded restaurant affects consumers’attribution behavior. International Journal of Hospitality Management, 21(4), 449-454.
Unur, K. ve Kaya, D. (2010). “Hızlı Yiyecek (Fast Food) Tüketicilerinin Özellikleri ve Tercihlerini Etkileyen Faktörler: Mersin Örneği”, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), Aralık 2010.
Uzbay, İ. T., (2015). Beyni Anlamak Sadece Nörobilim ile Mümkün Mü? Beyin Yüzyılında Nörolojik Bilimlerden Sosyal Bilimlere Yeni Açılımlar, Yeni Yaklaşımlar. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 119-155.
Üngören, E., (2015). Beynin Nöroanatomik ve Nörokimsayal Yapısının Kişilik ve Davranış Üzerindeki Etkisi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(1), 193-219.
Yalım Özdinç, İ. (2004). “Üniversite Öğrencilerinin Fast Food Tüketim Alışkanlıkları ve Tüketim Noktası Tercihlerini Etkileyen Faktörler” Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 1 5, Sayı 1, Bahar: 7 1 -79, 2004.
Yamaner, M. (2018). “Eski Mezopotamya ve Anadolu’da Müzik”. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
Yazıt, H., Cinnioğlu, H., Demirdelen, D., (2017). Restoran Müşterilerinin Helal Gıdaya Yönelik Algılarının Belirlenmesi: Tekirdağ Örneği. Journal Of Tourism And Gastronomy Studies, 5(2), 3-17.
Wang, Qian (Janice), “Music, Mind, And Mouth: Exploring The Interaction Between Music And Flavor Perception”, Master Of Science In Media Arts And Sciences At The
Massachusetts Institute Of Technology (2013).
Wilson, Stephanie, “The Effect of Music on Perceived Atmosphere and Purchase Intentions In A Restaurant” Society for Education, Music and Psychology Research (2003). vol 31 (1): 93-112.
http://docs.neu.edu.tr/staff/ertem.nalbantoglu/m%C3%BCzik%20tarihi-ders%20notlar%C4%B1_4.pdf
http://www.tatkoku.com/tr/koku-ve-hahafiza.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/Alg%C4%B1
https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0%C5%9Fitme
İndir
Ek Dosyalar
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Anadolu Sosyal Araştırmalar Dergisi (AS), yayınlanan tüm yazıların mali haklarına, özellikle umuma her türlü iletim, yayım ve işleme, çoğaltma, temsil, basım, yayım, dağıtım ve internet yoluyla iletme dahil olmak üzere telif haklarına sahiptir.
Dergimizin telif hakları aşağıdaki özelliklere sahiptir;
1. Telif hakkının ortaya çıkması için herhangi bir kayıt gerekli değildir. Fikir ve sanat eserleri üzerindeki haklar, eserin üretilmesi ile birlikte doğar. Telif hakları soyuttur. Telif hakkıyla korunan, insan düşüncesi tarafından yaratılan soyut mallardır. Telif hakları, içinde bulundukları materyalden ayrı ve bağımsız bir varlığa ve hukuki değere sahiptir.
2. Bölgesellik ilkesi telif hakları için geçerlidir. Hangi ülkede koruma talep edilirse o ülkenin mevzuatına göre koruma koşulları belirlenir.
3. Mutlak hak niteliğindedir. Telif hakları herkese karşı ileri sürülebilir. Ancak bu mutlak hakka kamu yararının korunması gibi nedenlerle çeşitli sınırlamalar getirilmiştir. Mutlak hak üzerindeki sınırlamalar: Kamu düzeni, genel ahlak, kamu yararı gibi nedenlerle getirilen sınırlamalar ile özel çıkarlar yararına getirilen istisnalardan oluşur. (Örneğin bir eserin kar amacı gütmeden özel kullanım amacıyla çoğaltılması mümkündür.)
4. Fikri mülkiyet hakları belirli bir süre için korunur (fikir ve sanat eserleri için 70 yıl vb.). Fikri ürünler, bünyelerinde bulundurdukları malzemeden ayrı ve bağımsız bir hukuki statüye sahiptir.
5. Fikri ürünler, özel kanun, tüzük ve yönetmelikler çerçevesinde düzenlenir.
Ancak kullanıcılar makalelerin yayınlanmış tam metinlerine başvurabilirler.
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'nun ilgili maddelerinde de belirtildiği üzere telif haklarına tecavüz suçtur.
